مسجد جامع فهرج

مسجد جامع فهرج در روستای فهرج در فاصله حدوداً 30 کیلومتری از یزد و در کنار جاده یزد-بافق قرار گرفته است . این بنای ارزشمند مربوط به قرن اول هجری قمری می باشد و در نهایت سادگی تماماً از خشت و گل ساخته شده است . تک مناره ی مسجد در قرن 5 ه ق به آن الحاق شده است . این بنای تاریخی که نشانه هایی از معماری پیش از اسلام (ساسانیان) را در خود دارد به عنوان یک اثر ارزشمند در تاریخ معماری اسلامی حائز اهمیت فراوان است . مسجد جامع فهرج با مسجد تاریخانه دامغان قابل مقایسه بوده و با توجه به حفظ هویت و اصالت آن طی قرن های متمادی ، بی شک از مواریث کم نظیر فرهنگ و تمدن اسلامی است . ساخت مسجد جامع فهرج به نیمۀ اول قرن اول هجری برمی گردد، اما ساختمان اصلی بنا از آثار دوره ساسانیان بوده که با ورود اسلام و در اصل زمان خلافت عمر به مسجد تبدیل شده است . این مسجد، تنها مسجدی در جهان اسلام با قدمت زیاد است که ساختمان آن از ابتدا تا کنون تغییری نکرده‌است. مسجد از نوع شبستانی و فاقد ایوان است. اگرچه بین باستان شناسان اختلاف نظر وجود دارد اما ظاهراً مسجد جامع فهرج قدیمی‌ترین مسجد ایران است. هرچند برخی مسجد تاریخانه دامغان را قدیمی‌ترین مسجد ایران می‌دانند. در حال حاضر مسجد تاریخانه صرفاً کاربرد بازدید و گردشگری دارد اما در مسجد جامع فهرج کماکان نماز خوانده می‌شود.هشت ستون بزرگ، شبستان کوچک و شکل بنا، یادآور ساختمان‌های دوره ساسانی است. مناره گلی نه چندان بلند مسجد در قرن سوم به بنای اصلی اضافه شده‌است، که در عین حال راه دسترسی به پشت بام هم هست. این مسجد، همچون بسیاری دیگر از مساجد جامع دارای درهای ورودی متعدد است. در داخل مسجد هیچ اثری از محراب، گنبد، کتیبه، کاشیکاری و سایر صنایع مرسوم در ساخت مسجدهای دوره‌های بعدی نیست​​​​​​​