جهانــی شدن یزد

میراث جهانی یونسکو
میراث جهانی یونسکو به مجموعه مکان‌های فرهنگی یا طبیعی ثبت‌شده در سازمان جهانی یونسکو مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر گفته می‌شود که به صورت فهرستی توسط کمیته میراث جهانی یونسکو همه ساله برگزیده شده‌اند. سایت‌هایی که در این فهرست قرار می‌گیرند بر اساس کنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می‌شوند و دولت‌ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند.بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به‌عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی‌ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوط، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود.این کنوانسیون از یک دیباچه و ۳۸ ماده در هشت فصل تشکیل شده‌است.
تا ماه جولای سال ۲۰۱۹ میلادی، ۱۱۲۱ اثر ، شامل ۸۶۹ اثر فرهنگی، ۲۱۳ اثر طبیعی و ۳۹ اثر مشترک از ۱۶۹ کشور به ثبت رسیده است که از این تعداد، ایتالیا و چین هر دو با ۵۵ اثر، اسپانیا با ۴۸ اثر، آلمان با ۴۶ اثر، فرانسه با ۴۵ اثر، هند با ۳۸ اثر و مکزیک با ۳۵ اثر، بیشترین تعداد ثبت‌شده در میراث جهانی یونسکو داشته‌اند.
در حوزه کشورهای زبان فارسی نیز ایران با داشتن ۲۴ اثر، شامل ۲۲ اثر فرهنگی و ۲ اثر طبیعی، افغانستان با ۲ اثر فرهنگی و تاجیکستان با یک اثر فرهنگی و یک اثر طبیعی حضور دارند.
 
فرآیند نامزد شدن برای ثبت در فهرست جهانی یونسکو
ابتدا کشور متقاضی بایستی فهرستی از مکان‌های مهم طبیعی و فرهنگی خود تهیه نماید. این فهرست، «فهرست احتمالی» نامیده می‌شود. در صورتی که مکانی در این فهرست نباشد نمی‌تواند بعداً نیز برای ثبت در فهرست میراث جهانی نامزد شود. سپس آن کشور می‌تواند مکان مورد نظر را از فهرست احتمالی در پروندهٔ نامزدی قرار دهد. پروندهٔ نامزدی توسط شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها و اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت ارزیابی می‌شود. نتایج و توصیه‌های به دست آمده از این ارزیابی به کمیته میراث جهانی یونسکو تحویل می‌شود. این کمیته سالانه یک بار برای بررسی امکان‌پذیرش مکان‌های نامزد شده تشکیل می‌شود که گاهی اوقات تصمیمات نهایی را جهت کسب اطلاعات بیشتر به تعویق می‌اندازند یا به کشور درخواست دهنده ارجاع می‌دهند. ده معیار برای پذیرش یک مکان به عنوان میراث جهانی یونسکو وجود دارد که مکان مورد نظر بایستی حداقل یکی از آن‌ها را دارا باشد.
یونسکو از ابتدا به حفاظت بناهای تاریخی و موارد دیگری مثل تربیت افراد متخصص برای نگهداری و مرمت آثار تاریخی توجه نشان می‌داد. در این سازمان فهرستی از آثار جهانی که واجد شرایط و معیارهای پذیرفته شده یونسکو است وجود دارد، که در واقع پس از بررسی درخواست‌ها و مشاهدهٔ کارشناسان مربوط رأی به ثبت اثر داده می‌شود و این چنین اثر مربوط جزئی از آثار جهانی می‌شود. هنگامی که دولتی تصمیم می‌گیرد اثری را به عنوان اثر جهانی در یونسکو به ثبت برساند موظف می‌شود، حفاظت و مراقبت از اثر را عهده‌دار شود. 
 
معیارهـا
معیارهای فرهنگی
·         نشان دهنده یک شاهکار از نبوغ و خلاقیت انسانی باشد.
·         نشان دهنده تبادل ارزش‌های بشری در یک بازه زمانی در یک منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه‌ریزی شهری یا طراحی چشم‌انداز باشد.
·         گواهی بی‌همتا یا دست‌کم استثنایی بر یک سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.
·         نمونه‌ای برجسته در معماری یا تکنولوژی که مرحلهٔ مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد.
·         نمونه برجسته‌ای از تعامل بین انسان و محیط زیست یا نماینده یک فرهنگ باشد.
·         به‌طور مستقیم یا ملموس مرتبط با رویدادها یا سنت‌های زندگی، افکار و عقاید یا آثار هنری یا ادبی دارای اهمیت عالی جهانی باشد.
 
معیارهای طبیعی
·         پدیدهٔ بی نظیر طبیعی با زمینه‌های استثنایی و زیباشناسی باشد.
·         نمونه برجسته از مراحل و تغییرات تاریخ زمین‌شناسی باشد.
·         نمونهٔ برجسته از فرایندهای زیست‌محیطی و بیولوژیکی در تکامل و توسعه زمینی، اکوسیستم‌های ساحلی و دریایی و جوامع از گیاهان و حیوان‌ها باشد.
·         شامل زیستگاه‌های طبیعی مهم از نظر تنوع زیستی و حاوی گونه‌های در خطر باشد.
 
 
ثبت شهر یزد در فهرست جهانی یونسکو
در چهل و یكمین نشست كمیته میراث جهانی یونسكو، ایران یكی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین پرونده‌های ثبت جهانی خود را ارایه كرد. این نخستین بار است كه ایران یك شهر را به عنوان یك اثر تاریخی به جهانیان معرفی می‌كند. در سال 1394 بعد از پیگیری‌های صورت گرفته شده ، بالاخره پرونده ثبت جهانی یزد آماده و به یونسكو ارسال شد. بعد از بررسی‌های اولیه ، شهریور ماه 95 ماریانا كوریا (ارزیاب سازمان جهانی یونسكو) به یزد آمد تا پرونده ثبت جهانی شهر یزد را به صورت میدانی بررسی كند.
نهایتاً کمیته میراث جهانی یونسکو در ادامه چهل و یکمین اجلاس خود در کراکوف لهستان روز یکشنبه 18تیر96 شهر تاریخی یزد را در فهرست میراث جهانی ثبت کرد. ایران در سال 96 فقط یک اثر یعنی بافت تاریخی و قدیمی شهر یزد را برای ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو معرفی کرده بود که با نظر مثبت کارشناسان کمیته میراث به تصویب رسید. شهر تاریخی یزد به‌دلیل وسعت، یکپارچگی و حفظ اصالت تاریخی‌ ، استفاده از مصالح بومی و مصرف کمترین انرژی در تولید بناهای خشتی ، هماهنگی کامل با اقلیم سخت و خشن کویری و همچنین همزیستی مسالمت آمیز ادیان در کنار یکدیگر ، در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.