مجموعه بازارهای تاریخی یزد
آنچه امروز به عنوان مجموعه بازارهای قدیمی یزد می‌شناسیم ، مجموعه معماری شهری گسترده‌ای است که در جنوب برج و باروی شهر واقع شده و چندین راسته بازار، مسجد ، میدان ، مدرسه ، آب‌انبار ، حسینیه ، تیمچه ، چارسوق و کاروانسرا را در بر می‌گیرد.
این مجموعه که ستون فقرات شهر قدیم یزد را تشکیل می دهد در دوران پهلوی با احداث خیابان شاه (خیابان قیام فعلی) به دو بخش تقسیم و برخی فضاهای اصلی آن تخریب شد . نیمه ی شمالی بازار امروزه از رونق بیشتری برخوردار است و عمده ترین کالاهای مورد معامله پارچه و منسوجات ، شیرینی های یزدی ، فرش و طلا و جواهرات است . بازار قیصریه از لحاظ معماری نسبت به سایر بازارها از انتظام فضایی بهتری برخوردار است و با دو در چوبی که دارای ارزش هنری هستند بسته می شود . برخی بازارهای عمده ی یزد عبارتند از: بازار حاجی قنبر، بازار مسگری ، بازار علاقبندی ، بازار محمدعلی خان ، بازار صدری (شاهزاده فاضل) ، بازار افشار ، بازار خان ، بازار پنجه علی ، بازار قیصریه ، بازار کاشیگری ، بازار چیت سازی ، بازار مسجد ملا اسماعیل ، بازار جعفرخان و بازار نخود بریزی .
در قرن هشتم کمتر شهری به اندازه ی یزد کاروانسرا و بازار داشته است . وجود اینهمه مراکز تجاری نشان دهنده ی فعالیت شدید بازرگانی بود . به علاوه بازارهای متعددی در قرن مذکور توسط تجار و حکام ساخته شد که از نام بعضی از آنها می توان به نوع مشاغل پی برد .
· بازار قیصریه: محل فروش پارچه‌های یزدی است.
· بازار حاجی قنبر: قدیمی‌ترین بخش بازار متعلق به قرن نهم هـ. ق
· بازار تبریزیان
· بازار دروازه مهریز
· بازار مسگری
· بازار علاقبندی
· بازار محمدعلی خان
· بازار صدری
· بازار افشار
· بازار خان
· بازار پنجه علی،
· بازار قیصریه،
· بازار کاشیگری،
· بازار چیت سازی،
· بازار مسجد ملا اسماعیل،
· بازار حاجی قنبر،
· بازار جعفرخان
· بازار نخود بریزی
بازار خان
اين بازار ، يكي از بازارهاي قديمي و سنتي ، مربوط به دوره قاجار بوده و توسط محمد تقي‌خان بافقي آن را ساخته است و در محله لب خندق، خيابان قيام قرار دارد .
اين اثر در تاريخ 9 ارديبهشت 1382 با شماره ثبت 8544 به عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است. طول اين بازار به حدود 274 متر مي رسد و ا رتفاع آن بين 4 تا 6 متر است. در مجموع، حدود 153 مغازه در بازار خان فعال است و بخش هاي مختلفي همچون بازار، حمام، ميدان و مدرسه نيز در آن به چشم مي خورد. اين بازار خود از بازارهاي ديگري تشكيل شده كه عبارتند از: بازار زرگري، بازار پنجه‌علي، بازار قيصريه، بازار علاقبندي، بازار كاشيگري، بازار چيت‌سازي، بازار ملا اسماعيل، بازار افشار، بازار صدري (شاهزاده فاضل)، بازار دروازه مهريز، بازار مسگري و بازار نخودبريزها . در گذشته اين بازار مخصوص خوانين بود و مردم عادي نمي توانستند از آن استفاده كنند، به همين دليل به بازار خان معروف است . وجود 20 تيمچه در اين بازار نشان دهنده پويايي آن پس از گذشت اين همه سال است.
بازارچه خراساني
بازارچه خراساني يا بازار غلام علي سياه يزد كه در گويش محلي به آن بازار غولومَلي سيا گفته مي شود، متعلق به اواخر دوره قاجار مي باشد. بازار غلامعلي شاه ، زماني مركز تجاري شهر يزد بوده و رونق و روزهاي بهتري داشته است.
بازار زرگري
اين بازار به واسطه شهرت و معروفيت طلاي يزد در كنار بافت تاريخي و قديمي خود به واسطه شهرت و ويژگي‌هاي خاص طلاي يزدي همواره مورد توجه گردشگران بوده است. قدمت اين بازار به سده‌هاي دوازدهم و سيزدهم هجري قمري برميگردد و سقف بازار به صورت طاق و تويزه با قوس‌هاي هلالي و جناقي است و در طاق اين بازار نورگيرهايي ديده مي‌شود كه در وسط راسته بازار نيز بخشي به صورت طاق آهنگ مي‌باشد . بازار زرگري يزد داراي 53 باب مغازه است كه طلاهاي موجود در آنها، برق چشمان رهگذران را مي‌ربايد . اين بازار نيز در سال 1382 با شماره 8527 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است .
بازار قيصريه
بازار قيصريه در حد فاصل ميدان و مدرسه خان يزد قرار دارد كه محل فروش پارچه‌هاي يزدي است و از نظر معماري نسبت به بقيه بازارها نظم و ترتيب بهتري دارد و در چوبي با ارزشي در اين بازار است كه به وسيله همين دو در، بازار بسته مي‌شود .قيصريه به فضايي گفته مي‌شده كه از لحاظ خصوصيات معماري به يك راسته‌ي فرعي، دالان يا تيمچه و در مواردي به يك سرا شبيه بوده است و غالباً به عرضه كالاهاي گران‌بها و منسوجات عالي اختصاص داشته است . بازار قيصريه يزد متعلق به اواخر قرن دوازدهم هجري قمري است و يكي از پنج بازار معروف ايران به شمار مي‌آيد كه در استان‌هاي اصفهان، شيراز، كرمان، قزوين نيز وجود دارد. اين بازار در سال 1381 با شماره 7795 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است .
بازار دروازه مهريز
بازار دروازه مهريز از ديگر بازارهاي قديمي و تاريخي يزد است كه جهت آن شمالي- جنوبي است و جنوب آن از « بازار خان » شروع مي‌شود و به كوچه دارالشفاء يا « دروازده تاريخي» شهر ختم مي‌شود. اين بازار توسط « علي آقا داروغه يزدي » در زمان « گوركانيان» ساخته شده و ارتفاع اين بازار حدود چهار متر و مصالح به كار رفته در آن خشت، گل، آجر و گچ و همچنين سقف آن به صورت طاق و تويزه است . بازار دروازه مهريز متعلق به دوره قاجار است و با شماره 8543 در سال 1382 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است .
بازار پنجه علي
اين بازار كه به بازار مسگران يزد نيز شهرت بوده ، قدمتي 600 ساله دارد و هنوز بافت سنتي قديم خود را حفظ كرده است و مسگرها در حجره‌هايشان ، با آهنگ هاي متوالي چكش ، آثاري زيبا بر روي مس، خلق مي‌كنند .
بازار مسگرها
اين بازار از بازارهاي سنتي و قديمي شهر يزد متعلق به قرن نهم هجري و قمري است كه درحد فاصل خيابان قيام قرار دارد و در آن انواع مصنوعات مسي و فلزي از قبيل صنايع دستي تزئيني، ظروف آشپزخانه و ابزار آلات كشاورزي ساخته و عرضه مي‌شود و از اين رو علاقه مندان به ظروف مسي مي‌توانند انواع ظروف مسي را در اين بازار پيدا كنند . بازار مسگرهاي يزد در سال 1381 با شماره 7786 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است .
بازار كاشيگری
اين بازار نيز مجموعه‌اي از كارگاه هاي كوچك آهنگري و تهيه‌ي ابزارهاي ساده كشاورزي و لوازم مورد نياز روستائيان است. اين بازار مربوط به زنديه كه در ميدان خان واقع شده ، در تاريخ 17 اسفند 1381 با شماره ثبت 7794 به عنوان يكي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است . برخي از سراهاي يزد هم عبارتند از: سراي افشار ، سراي سادات ، سراي تهراني ، سراي پنجه‌علي ، سراي حاج عبدالحميد ، سراي علي‌آقا ، سراي شيرازي ، سرايِ خانِ كهنه ، سراي غلامعلي خراساني ، سراي والي ، سراي وكيل ، سراي گلشن ، سراي خواجه و سراي اعراب.
بازار حاجی قنبر
قديمي‌ترين بخش بازار يزد، بازار حاجي قنبر است كه به قرن نهم هجري قمري تعلق دارد و جزيي از مجموعه‌ي فرهنگي ـ تاريخي اميرچخماق به‌شمار مي‌رود كه عمده‌ي تزيين‌هاي آن نيز كاشي است.
سبد خرید