مسجد جامع کبیر یزد
​​​​​​​
ساخت اولیه این شاهکار معماری اسلامی توسط گرشاسب بن علی (علاالدوله گرشاسب) ، از حاکمان آل کاکویه در قرن ششم ه ق صورت گرفت . اینک از مسجد جامع قدیم (عتیق) چیزی باقی نمانده و بنای کنونی به دست سید رکن الدین قاضی در قرن 8 ه ق (سال724ه ق) بنا نهاده شد .
مسجد جامع درخشانترین بنای تاریخی یزد است که تنوع کاشیکاری ، بلندی مناره ها ، عظمت سردر ، زیبایی گچ کاری ، خوابیدگی گنبد ، کتیبه های ثلث و کوفی ، زیبایی ایوان و وسعت صحن ، هر یک دلیلی از بزرگی و شکوه  این یادگار ارزشمند معماری اسلامی است .
سردر باشکوه مسجد با انواع کاشیکاری و کتیبه های زیبا و تزییناتی منحصر به فرد پوشیده و با تناسبی کم نظیر ساخته شده است . مناره های مسجد با بیش از 50 متر ارتفاع در زمره ی بلندترین مناره ها در بین مساجد ایران قرار دارند . یکی از مناره ها دارای دو مسیر رفت و برگشت برای بالا و پایین رفتن و دیگری دارای یک مسیر می باشد . در ورودی چوبی به زیبایی گره کاری و مشبک کاری شده است .

سقف دهلیز (کریاس) مسجد ، گنبدی شکل و دارای نمای آجری است که با رنگ ، اشکال هندسی  بر آن نقش بسته است . در این محل لوح های سنگی ای قرار دارند که عمدتاً حاوی فرامین حکومتی ، وقف نامه ها و بخش نامه های عمومی  از سوی حکومت های مختلف می باشند .
صحن مسجد از سه طرف توسط شبستان های تابستانه و زمستانه و ایوان ، احاطه شده است .آب دو رشته قنات ( قنات زارچ و قنات مرد آباد ) از میان صحن مسجد میگذرد که با راه چینه ای نسبتاً طولانی میتوان به پایاب این قنات ها رسید . برجستگی وسط صحن به نام مهتابی ، محل اقامه نماز در شب های گرم سال می باشد .
ایوان و گنبد خانه ی مسجد جامع موزه ای است از انواع هنرهای معماری اسلامی که با انواع کاشیکاری ، خطوط بنایی ، و کتیبه هایی حاوی آیات قرآن و نامهای متبرکه پوشیده شده است . شمسه های دو سوی ایوان (قسمت پایین ایوان) از جمله مشهورترین نمادها و نشانه های یزد و در سالهای اخیر از مشهورترین لوکیشن های عکاسی در یزد می باشد .
در زیر گنبد و در کنار تزیینات منحصر به فرد ، سوره اسراء و به دفعات کلمات الله و اکبر ، الله ، محمد و علی نقش بسته است . گنبد مسجد جامع دوپوش بوده پوسته ی بیرونی به زیبایی کاشیکاری شده و گرداگرد ساقه ی آن الملک لله تکرار شده است .
مسجد جامع کبیر یزد در قرن های گذشته بارها مورد بازسازی و توسعه قرار گرفت و اغلب حاکمان یزد برای حفظ این گنجینه و البته به جای ماندن نام نیک از خودشان ، به ساخت و تکمیل مسجد همت گماردند . آخرین مرمت های چشمگیری که در مسجد جامع رخ داده مربوط به اقداماتی است که از سال 1324 ه ش توسط هیئت حامیان مسجد جامع کبیر به سرپرستی و نظارت روانشاد حاج سید علی محمد وزیری (روحانی و دانشمند خوشنام یزدی) به مدت 15 سال صورت گرفت .
مراسم پوش کشی مسجد جامع از جمله رویدادهای مذهبی کهن و بسیار باشکوهی است که هر ساله در آستانه عزاداری های محرم با مشارکت تعداد زیادی از علاقه مندان برگزار می گردد .
 ​​​​​​​